شوره سر | درمان خانگی ، علل ایجاد و راهکارهای درمانی
شوره سر
شوره سر یک اختلال بسیار شایع و آزارنده است. شوره عموما ناشی از آلودگی قارچی پوست است. بیماری پوستی شایعی که برخی عوامل دیگر می تواند آن را تشدید نماید. شوره سر هم در زنان و هم در میان مردان بسیار شایع است. به خصوص در میان افرادی که روتین پوست و موی صحیحی ندارند.
شوره سر در برخی سنین ممکن است تشدید شود. این بیماری با ژنتیک در ارتباط تنگاتنگ است. البته وقتی شوره در نتیجه عوامل ژنتیکی ایجاد می شود، نام دیگری بر آن می گذارند. درماتیت سبوره. در واقع برخی افراد بسته به پشتوانه ژنتیک خود بیشتر در معرض ابتلا به شوره سر هستند. شوره سر در نتیجه برخی عوامل جانبی ممکن است تشدید شود.
عواملی هم چون سندرم تخمدان پلی کیستیک ممکن است شوره سر را تشدید کند. علت اصلی حضور عاملی به نام هورمون آندروژن است. در واقع این آندروژن بالا در سندرم تخمدان پلی کیستیک است که باعث تشدید شوره سر می شود. یکی از فرآورده های مفید جهت کنترل این علائم مکمل اینوپرگنای داروافشان شایگان است.
شوره سر چیست؟
شوره سر یا (Dandruff) بخشی از پوست سر است. پوسته ای جدا شده از سر که در نتیجه فعالیت شدید قارچ ایجاد می شود. این اختلال نتیجه تکثیر شدید قارچی به نام پیتروسپوروم اوال می باشد. پیتروسپوروم اوال قارچی است که فلور نرمال پوست بسیاری از ما به حساب می آید. روی پوست تمام ما این قارچ به صورت طبیعی وجود دارد.
حضور این قارچ تا حدی هم می تواند اثرات سازنده و مثبت داشته باشد. در واقع یکی از عوامل حفظ پوست در برابر بسیاری از عفونت های پوستی باکتریال همین قارچ است. اما اگر این قارچ بیش از حد فعالیت کند می تواند باعث ایجاد شوره شود. در برخی موارد این شوره ممکن است با قرمزی پوست سر و التهاب همراه باشد.
به این فرم از شوره سر اصطلاحا درماتیت سبوره می گویند. البته درماتیت سبوره منحصرا در پوست سر دیده نمی شود. ممکن است در پوست برخی دیگر از نواحی بدن هم ظاهر گردد. شوره سر می تواند بسته به مورد، چرب یا خشک باشد. شوره های چرب به صورت پوسته های چرب سفید تا زرد روی پوست کف سر دیده می شوند. این پوسته ها به راحتی کنده نمی شوند. ولی شوره خشک معمولا به شکلی شبیه به یک پودر سفید از بین موها به پایین ریخته می شوند.
دلایل ایجاد شوره سر چیست؟
همان طور که اشاره شد، عامل اصلی بروز شوره سر قارچ است. قارچی به نام مالاسزیا اووال یا پیتروسپوروم اوال. این قارچ به صورت طبیعی روی پوست تمام ما حضور دارد. این قارچ با تغذیه از کراتین مو و پوست آن را هیدرولیز کرده و ایجاد پوسته می کند. عوامل مختلفی می توانند باعث تشدید این شوره شوند.
به عنوان مثال بالا بودن بیش از حد غلظت آندروژن یکی از عوامل تشدید کننده شوره سر است.
سن و عوامل هورمونی
یکی از عوامل مستعدکننده ابتلا به شوره سر هورمون های جنسی است. آندروژن از مهمترین عوامل است. یکی از دلایل تشدید شوره سر در سنین بلوغ، مقادیر بالای آندروژن در این سنین است. همچنین در سنین بلوغ ترشح چربی در ناحیه پوست بالاست. همین عامل باعث افزایش احتمال بروز جوش صورت هم می شود.
بالا رفتن چربی پوست یکی از عوامل مستعد کننده شوره سر به حساب می آید. به خصوص شوره های پلاکی و چرب. تشکیل شوره سر در طول سالیان میانی عمر ادامه پیدا می کند و در سنین کهنسالی ممکن است تخفیف پیدا کند. افرادی که دچار اختلالات مرتبط با نقص ایمنی مانند ایدز هستند، بیشتر در معرض ابتلا به شوره سر می باشند.
همچنین کسانی که به اختلالات نورولوژیک مانند پارکینسون مبتلایند، بیشتر دچار شوره سر می شوند. چاقی و مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده نیز احتمال بروز شوره را افزایش می دهد. اشخاصی که این غذاها را زیاد مصرف می کنند، دارای مقادیر بیشتری از رادیکال های آزاد اکسیداتیو در بدن خود هستند. همین عامل باعث افزایش احتمال بروز شوره سر می شود.
شامپو یا محصولات مراقبتی نامرغوب یا ناسازگار با پوست
شامپوهای نامرغوب به دلیل داشتن شوینده های نامناسب باعث خشکی شدید پوست می شوند. خشکی شدید پوست می تواند با بروز شوره خشک همراه باشد. شوره خشک معمولا ظاهری شبیه به پودر دارند. با شانه کردن این شوره ها به صورت پودر ریزی از روی سر پایین می ریزند. در مقابل چربی بیش از حد پوست نیز می تواند باعث بروز نوع دیگری از شوره به نام شوره چرب شود.
در شوره چرب پلاک های چرب چسبنده ای ممکن است روی پوست سر دیده شود. این اختلال در بسیاری موارد با ریزش مو همراه است. شامپوهای حاوی سورفاکتانت های آنیونی سولفاته، رنگ های حاوی آمونیاک بالا، فرآورده هایی که باعث قلیایی شدن شدید پوست سر می شوند، همه زمینه ساز تشدید شوره می شوند.
در مقابل استفاده از ماسک های موی ترمیمی مانند ماسک موی ویتامینه و کراتینه شاربوت می تواند با تنظیم pH پوست و ترمیم آسیب های مو و پوست کف سر احتمال بروز شوره را کاهش دهند. در بسیاری از ماسک های ترمیمی مقادیر کمی از آلفا هیدروکسی اسید ها استفاده می شود. این عوامل اثرات کراتولیتیک دارند. و باعث کاهش شدت پوسته ریزی می شوند.
اجتناب از محصولات حاوی مواد شیمیایی سمی و ناسازگار با مو ها
مصرف فرآورده هایی مانند رنگ مو، و فرآورده های فردهنده و صاف کننده، می توانند باعث تشدید شوره شوند. این عوامل با تغییر pH طبیعی پوست کف سر شرایط را برای بروز بیماری های پوست و مو به خصوص در ناحیه سر مستعد می سازند. دستکاری زیاد مو، استفاده از سشوار و اتوی مو نیز در تشدید شوره نقش دارند.
سورفاکتانت های آنیونی سولفاته، مشتقات پارابن، ترکیبات شدیدا قلیایی مانند عواملی که در فرمولاسیون فرآورده های حالت دهنده استفاده می شود، همگی شوره را تشدید می کنند. در مقابل استفاده از روغن های گیاهی حاوی مقادیر بالای اسید های چرب امگا 3 مانند روغن آووکادو، روغن آرگان، شی باتر و روغن جوانه گندم که در فرمولاسیون ماسک های داخل حمام شاربوت به کار برده شده اند، همگی به پیشگیری از بروز شوره کمک می کنند.
آیا شوره سر خطرناک است؟
تقریبا با اطمینان می توان گفت شوره سر یک بیماری خطرناک نیست. اما گاهی با بیماری های پوستی دیگری همراه می شود که می تواند مشکل ساز باشد. از آن جمله می توان به عفونت های قارچی اشاره کرد. این عفونت ها می تواند با ریزش مو همراه شود. گاهی عفونت های باکتریال هم روی این ضایعات قارچی سوار می شوند.
مانند عفونت ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس. این عفونت باکتریایی باعث ایجاد پلاک های زردرنگ می شود. اگر این بیماری با خارش پوستی همراه شود، بالقوه می تواند خطرناک باشد. چون شخص با شروع خارش پوستی می تواند زمینه را برای ورود باکتری ها و عوامل بیماری زا به خون مساعد سازد.
سخن پایانی
شوره سر یک عفونت قارچی نه چندان جدی، اما به شدت شایع است. عفونتی که با تخریب کراتین پوست و پوسته ریزی همراه است. گاهی این عفونت با بروز پوسته های زردرنگ آلوده به باکتری همراه می شود. در این موارد ممکن است شخص دچار ریزش مو و زخم های پوستی شود. شوره سر گاهی به شدت نسبت به درمان مقاومت نشان می دهد.
این بیماری شایع در نتیجه برخی عوامل دیگر ممکن است تشدید شود. سرما، خشکی پوست، هورمون های استروئیدی خانواده آندروژن، و سن بلوغ همگی در تشدید شوره سر موثر هستند. البته گاهی هم استفاده از فرآورده های آرایشی بهداشتی بی کیفیت باعث تشدید شوره می شوند. ژنتیک اساسی ترین عامل مستعد کننده بروز شوره سر است.
به خصوص در مواردی که با درماتیت سبوره مواجه هستیم، ژنتیک نقش اساسی ایفا می کند. در درماتیت سبوره علاوه بر تشکیل شوره سر با قرمزی و التهاب پوست سر مواجه هستیم. این بیماری معمولا به طور قطعی درمان نمی شود و با دوره هایی از عود و تخفیف همراه است. شوره سر اساسا بیماری خطرناکی نیست، اما آزارنده و مزمن است. رعایت بهداشت فردی و استفاده صحیح از فرآورده های آرایشی بهداشتی مناسب مانند انواع ماسک مو می تواند از شدت این بیماری بکاهد.
منابع
تهیه و تنظیم توسط تیم علمی شاربوت
