خشکی پوست در بارداری: علل، راهکارها و راهنمای مراقبت
خشکی پوست عبارت از وضعیتی است که ی آن حجم یادی از رطوبت پوست از دست می رود. در واقع مقدار پارامتر TEWL در این موارد بسیار بالاست. رطوبت موجود بین فضای سلول ها کاهش می آید. پوست به صورت فلسی و پوسته پوسته در می آید. در موارد شدید ممکن است این وضعیت حتی به خونریزی منجر شود.
این خونریزی ممکن است با بروز عفونت ثانویه نیز همراه شود. عفونت های ثانویه ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس و استرپتوکوکوس بتا همولیتیک گروه A؛ این عوامل باکتریایی ممکن است باعث بروز عفونتهایی مانند نکرولیز سمی اپیدرمال شوند. عفونتی بسیار خطرناک که می تواند در کودکان بروز یابد.
وضعیتی بسیار خطرناک که با بروز تب و پوسته پوسته شدن پوست همراه خواهد شد. این وضعیت البته برای زنان باردار به ندرت رخ می دهد. با این حال باید مراقب بود که وضعیت سلامت پوست رو به وخامت نرود. حفظ سد ایمنی پوست برای پیشگیری از بسیاری از عفونت های خطرناک بسیار مهم است. به خصوص اگر فرد باردار است. به عنوان مثال یکی از عفونت های بسیار مهم پوستی سلولیت است. سلولیت در نهایت می تواند به تب شدید و حتی باکتریمی منتهی شود. پس نباید گذاشت یک فرد باردار به سلولیت دچار شود.
سلولیت در نهایت با ایجاد سپتی سمی به مرگ منتهی می شود. به خصوص اگر فرد سابقه ابتلا به اختلالات ایمنی را داشته باشد. باید در نظر داشت افرادی که از کورتیکوستروئیدها به صورت سیستمیک استفاده می کنند بیشتر در معرض این مشکلات پوستی قرار می گیرند.
علائم خشکی پوست در بارداری
در بارداری خشکی پوست یکی از شکایت های معمول است. خشکی پوست چه در بارداری و چه در هر شرایط دیگری می تواند با ایجاد لک های پوستی و حتی آکنه همراه باشد. اساسا در افرادی با پوست خشک، دلیل اصلی بروز جوش صورت و لک حضور سلول های مرده و آلودگی شدید روی سطح پوست است. برای این منظور می توان از روتین های پوستی مناسب استفاده کرد. در این موارد استفاده از میسلار واتر شاربوت می تواند مفید باشد.
علت خشکی پوست چیست ؟
علت خشکی پوست در درجه اول از دست رفتن آب است. این که حجم زیادی از مولکول آب به صورت بخار از لا به لای سلول های پوششی پوست از پوست خارج می شوند. کاهش میزان رطوبت پوست می تواند علل مختلفی داشته باشد. یکی از علل مهم بروز این اختلال کم کاری تیروئید است. هیپوتیروئیدی می تواند با بروز خشکی پوست همراه باشد. گاهی این خشکی به حدی شدید است که می تواند حتی به خونریزی منتهی شود.
روش تشخیص پوست خشک ؟
برای تشخیص پوست خشک یک معاینه ظاهری و فیزیکی کافی است. یکی از روش های بسیار کاربردی که می توان از آن برای سنجش خشکی استفاده کرد، استفاده از روش کاغذ است. اگر به پوست یک نفر یک عدد کاغذ خشک بچسبانید، در صورتی که این کاغذ برای مدت طولانی به صورت چسبیده به پوست باقی بماند، بدان معنی است که با یک پوست چرب مواجه هستیم. در مقابل اگر کاغذ به سرعت از روی پوست به زمین بیفتد بدان معناست که شخص پوست خشکی دارد.
روش های درمانی خشکی پوست در دوران بارداری
در درجه اول باید تلاش کرد پوست بیش از حد خشک نشود. استفاده از مقادیر کافی از ویتامین ها از جمله مولکول ویتامین B5 و فولات نسل چهارم در رژیم غذایی می تواند به نفع افزایش رطوبت پوستی باشد. فولات نسل چهارم در فرمولاسیون قرص روکش دار بست فولات به عنوان ماده اولیه موثره به کار گرفته شده است.
این محصول برای رفع کم خونی مگالوبلاستیک به کار برده می شود. از این محصول همچنین برای پیشگیری از اختلالات مادرزادی در جنین استفاده می شود. یکی از این اختلالات که شیوع نسبتا بالایی نیز دارد، نقص لوله عصبی است. اختلالی که از آن با عنوان اسپینا بیفیدا نیز نام برده می شود. استفاده از فولات نسل چهارم می تواند علاوه بر پیشگیری از کم خونی مگالوبلاستیک و نیز اختلال نقص لوله عصبی در نهایت به سلامت پوست نیز کمک کند.
راهنمایی‌ها و توصیه‌های کاربردی مراقبت از پوست خشک در بارداری
تغذیه در پیشگیری از خشکی پوست دوره بارداری اهمیت زیادی دارد. استفاده از مقادیر کافی از ترکیبات آنتی اکسیدان و به خصوص ویتامین B5 و فولات نسل چهارم در این زمینه بسیار موثر است. استفاده از این ویتامین ها به صورت خوراکی می تواند نقش مهمی در مقابله با خشکی پوست داشته باشد. استفاده موثر از انواع محصولات آبرسان و مرطوب کننده به صورت موضعی می تواند تا حد زیادی در مقابله با این عارضه اثرات مفید داشته باشد.
به عنوان مثال استفاده از محصولات حاوی زایلیتول و زایلیتیل گلوکوزاید مانند لوسیون بدن و کرم مرطوب کننده شاربوت در این زمینه می تواند بسیار موثر باشد. در فرمولاسیون این محصولات از ترکیباتی مانند زینک پیرولیدون کربوکسیلیک اسید هم استفاده شده است.. ترکیبی که به شدت در تامین مولکول های مرطوب کننده ذاتی از دست رفته را جبران می کند. این ترکیب می تواند باعث تامین رطوبت از میان رفته پوست در اثر شستشو شود.
این مولکول همچنین می تواند باعث مهار فعالیت آنزیم 5 – آلفا ردوکتاز شود. آنزیمی که در تبدیل مولکول تستوتسرون به دی هیدروتستوسترون نقش دارد. مولکول دی هیدروتستوسترون یا DHT ترکیبی است که در بروز ریزش مو، لک های پوستی و جوش صورت نقش بسیار مهمی دارد.
این هورمون در اختلال سندرم تخمدان پلی کیستیک هم بالا می رود. باید در نظر داشت که استفاده از محصولات حاوی Zn PCA مانند محصولات آبرسان شاربوت به بهبود این علائم در پوست کمک می کند. از جمله عوامل دیگری که کمک می کند خشکی پوست در دوران بارداری کاهش یابد استفاده دقیق از روتین های پوستی مناسب و از جمله استفاده صحیح از ضد آفتاب است. ضدآ،تاب های مخصوص پوست خشک به خصوص اگر فاقد ترکیبات ضدآفتاب شیمیایی باشد مناسب است.
بهتر است در فرمولاسیون کرم ضدآفتاب از ترکیباتی مانند هیدروکسی متیل سینامات استفاده نشده باشد. ضدآفتاب های فیزیکی مانند محصولات حاوی تیتانیوم دی اکساید و زینک اکساید برای زنان باردار بسیار مناسب تر هستند.
تأثیر تغذیه و آبرسانی مناسب در خشکی پوست
استفاده از منابع غنی ویتامین C و ویتامین E می تواند در تامین رطوبت پوست نقش بسیار مهمی داشته باشد. ماسک های حاوی این ترکیبات نقش مهمی در هیدراتاسیون پوست دارند. همچنین استفاده از ترکیبات خانواده رتینوئید که همان خانواده ویتامین A هستند، می تواند باعث روشن شدن و اثرات لایه برداری ملایم می شود. ویتامین A ترکیبی از خانواده رتینوئید ها ست که می تواند باعث افزایش میزان Turn Over تقسیم سلولی شود.
عوامل شایع و راهکارهای تسکین دهنده خشکی پوست
از جمله عوامل ایجاد کننده خشکی پوست می توان به شستشوی زیاد اشاره کرد. استفاده زیاد از محصولات شستشو و فرآورده های آرایشی بهداشتی می تواند زمینه ساز خشکی پوست شود. معمولا این شستشوی زیاد حتی می تواند باعث افزایش احتمال ابتلا به عفونت های قارچی شود. یکی از این عفونت های قارچی شایع کاندیدیازیس است. عفونتی ناشی از قارچ کاندیدا آلبیکنس.
راهکارهای طبیعی برای مقابله با خشکی پوست در بارداری
یکی از منابع حاوی انواع ویتامین ها برای تامین رطوبت پوست عسل است. استفاده از عسل یا موم زنبور عسل در فرمولاسیون بسیاری از محصولات آرایشی بهداشتی متداول است. این مواد کمک به حفظ رطوبت پوست می کنند. اساسا موم زنبور عسل یک اثر ترمیمی بسیار مهم دارد. این ترکیب همچنین می تواند باعث انسداد منافذ پوستی و جلوگیری از هدر رفت رطوبت شود.
راهکارهای آبرسانی و مراقبت مکمل خشکی پوست صورت در حاملگی
در بارداری روش های به کار گرفته شده برای تامین رطوبت پوست همان روش هایی است که در افراد معمولی مورد استفاده قرار می گیرد. استفاده از روغن آرگان و سرم هیالورونیک اسید از مهمترین روش های مقابله با خشکی پوست هستند.
همچنین فرآورده هایی که حاوی درصد بالایی از آلفا و بتا هیدروکسی اسید ها هستند می توانند برای رفع خشکی و چین و چروک ناحیه کف پا مورد استفاده قرار گیرند. اساسا پاشنه پا یکی از نواحی است که به دلیل تحت فشار شدید بودن در معرض ایجاد پینه و انواعی از مشکلات پوستی دیگر مانند زگیل و میخچه است. استفاده از محصولات حاوی سالیسیلیک اسید می تواند به رفع این مشکلات پوستی کمک شایان توجهی کند.
راه های پیشگیری از خشکی پوست در حاملگی
اصلاح رژیم غذایی اهمیت فوق العاده دارد. استفاده از غذاهای حاوی مقادیر بالای فولات نسل چهارم یا ویتامین B5 می تواند باعث بهبود خشکی پوست بارداری شود. باید در نظر داشت که شستن صورت با استفاده از اب داغ می تواند باعث تشدید خشکی و چروک های پوستی شود.
استفاده منظم از سرم های آبرسان، ماسک های صورت و لوسیون های مرطوب کننده بدن می تواند به مرطوب کردن بهتر پوست و پیشگیری از بروز التهاب و آسیب های جلدی کمک کند.
تأثیر تغییرات هورمونی و راهکارهای تعادل هورمونی در خشکی پوست
کمبود برخی هورمون ها مانند هورمون تیروئید و استروژن با خشکی پوست همراه است. افرادی که به میگزدم دچار می شوند معمولا در معرض ابتلا به خشکی شدید پوست هستند. در مقابل بالا بودن بیش از حد کورتیزول در بدن یکی از عوامل مهم نازک شدن و خشکی پوست به شمار می آید.
بنابراین یک زن باردار باید از نقطه نظر هورمونی به طور منظم تحت پایش باشد. از این رهگذر است که می توان امیدوار بود شخص باردار دچار مشکلات ثانویه پوستی ناشی از اختلالات هورمونی نشود.
خشکی پوست در بارداری و تأثیر آن بر احساس راحتی و اعتماد به نفس
طبیعی است که خشکی پوست و تغییرات ظاهر پوست نقش بسیار منفی در میزان اعتماد به نفس افراد دارد. به خصو ص این مسئله از نظر روانی تاثیر نامطلوبی بر زنان می گذارد. این مسئله به ویژه در مورد زنانی که در دوره بارداری به افسردگی حاملگی دچار می شوند بسیار پررنگ تر دیده می شود. زنان در دوره بارداری به دلیل بالا بودن مقادیر هورمون پروژسترون معمولا در معرض ابتلا به انواعی از مشکلات روحی و عصبی و در راس آن ها اضطراب و افسردگی هستند.
نکاتی برای محافظت در برابر آسیب و تحریک پوست
از مهمترین نکات برای محافظت در برابر آسیب و تحریک پوست می توان به اقدامات مرتبط با افزایش رطوبت پوست اشاره کرد. مهمترین موضوع افزایش میزان ترکیبات مرطوب کننده طبیعی است. ترکیباتی که از آن ها با عنوان Natural Moisturizing Factors یا NMFs نام برد. ترکیباتی که بخش مهمی از سد دفاعی پوست در برابر از دست رفتن رطوبت و اثر میکروبی را به وجود می آورد.
راهکارهای طبیعی برای رفع خشکی پوست شکم و ناحیه شکم در بارداری
برای از بین بردن ترک های ناحیه شکم می توان از روش ها و تکنیک های مختلفی استفاده کرد. از آن جمله می توان به استفاده از محصولاتی اشاره کرد که حاوی ترکیبات خانواده ویتامین E، C، هیالورونیک اسید و …
راهکارهای آبرسانی و مرطوب‌کننده برای ناحیه پستان
یکی از مشکلاتی که زنان شیرده با آن مواجه می شوند، عبارت است از خشکی و شقاق نوک پستان. بیماری پوستی بسیار آزاردهنده ای که زنان دچار آن می شوند. به خصوص زمانی که در حال شیردهی به نوزاد خود هستند. برای این منظور می توان از فرآورده های مختلفی استفاده کرد. یکی از این فرآورده ها
ماسک‌های طبیعی برای مراقبت از پوست خشک در بارداری
استفاده از ماسک پوستی طبیعی می تواند نقش مهمی در ترمیم آسیب های پوستی و هیدراتاسیون پوست داشته باشد. ماسک خیار و ماست یکی از این ماسک هاست. استفاده از مرکبات در فرمولاسیون ماسک هم می تواند موثر باشد.
راهکارهای مدیریت استرس و تأثیرات مثبت روانی در خشکی پوست دوران بارداری
یکی از مشکلاتی که در دوران بارداری رخ می دهد اختلالات اضطرابی و افسردگی است.
راهکارهای مراقبت از پوست خشک در مناطق خاص مانند دست و پاها
استفاده از پایه های جاذب مرطوب کننده از مهمترین ابزارهای حفظ رطوبت در نواحی مختلف پوست است. استفاده از مشتقات زایلیتول و ترکیبات آنتی اکسیدان دیگر نیز می تواند به پیشگیری از خشکی پوست، لک های پوستی ناشی از تغییرات هورمونی و چروک های پوستی کمک کند.
همچنین استفاده از فرآورده های حاوی آلفا و بتا هیدروکسی اسید می تواند به این مسئله کمک کند. به عنوان مثال یکی از محصولاتی که برای از بین بردن خشکی و چین و چروک موثر است سالیسیلیک اسید می باشد.
آیا خشکی پوست در بارداری خطرناک است ؟
خشکی پوست از آن جهت که سد دفاعی پوست را از بین می برد، فرد باردار را با خطراتی مواجه می سازد. از آن جمله می توان به افزایش احتمال بروز عفونت های پوستی اشاره کرد. از جمله عفونت های باکتریایی و قارچی. در فرد باردار خشکی پوست می تواند احتمال بروز لک های تیره را در پوست افزایش دهد.
در این موارد ممکن است نیاز به استفاده از کرم های روشن کننده و لایه بردار داشته باشیم. خشکی پوست همچنین می تواند باعث ایجاد پینه شود. پینه یا Callus مجموعه ای از لایه های پوست مرده هستند. این لایه ها روی هم انباشته شده و ایجاد ظاهر پیر یا فرسوده روی پوست می کنند. احتمال بروز برخی جوش ها در این وضعیت افزایش می یابد. این جوش ها ممکن است عفونی باشند.. در پوست خشک همچنین احتمال ایجاد جوشهای سر سیاه یا کومدون (Comedone) افزایش می یابد.
روتین پوستی زنان باردار
یک خانم باردار معمولا به دلیل حجم بالای ترشح هورمون در معرض ابتلا به لک های تیره روی پوست قرار دارد. این افراد باید شب ها حتما از سرم ضد لک و کرم روشن کننده استفاده کنند. البته تعداد دفعات مصرف باید کنترل شده باشد. البته زنان باردار نمی توانند از هر روتین پوستی استفاده کنند.
باید محصولات مورد استفاده فاقد پارابن و مشتقات آن باشند. چون ممکن است این ترکیبات در برخی موارد با ایجاد اشکالاتی برای سلامت نوزاد همراه باشد. از جمله فرآورده هایی که با خیال راحت می توان از آن در دوران بارداری استفاده کرد، می توان به لوسیون بدن و کرم مرطوب کننده شاربوت اشاره کرد.
این محصولات مقادیر بالایی از ترکیبات خانواده مرطوب کننده های طبیعی را دارا هستند. این ترکیبات که به آن ها اصطلاحا NMF می گویند، در اثر شستشو از روی پوست شسته می شوند و از دست می روند. بنابراین برای تامین و جبران این مقدار ترکیبات از دست رفته می توان از فرآورده های حاوی زینک پیرولیدون کربوکسیلیک اسید و آکواکسیل (مخلوط زایلیتول و زایلیتیل گلوکوزاید) استفاده کرد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد ؟
اگر خشکی پوست به حدی شدید شود که با خارش یا خونریزی همراه شود یا این که اگر خشکی پوست موجب بروز لکه های تیره روی پوست شود، ممکن است برای درمان آن نیاز به پزشک متخصص پوست داشته باشیم. در این موارد احتمال بروز جوش های سربسته از نوع سرسیاه بیشتر می شود.
همچنین احتمال دارد شخص در معرض ابتلا به خارش شدید و در ادامه بروز عفونت های ثانویه استافیلوکوکی و استرپتوکوکی شود. در این موارد حتما باید به پزشک مراجعه شود. اگر خشکی پوست با بروز و ظهور پلاک های پوستی همراه باشد، حتما باید بررسی بیشتری از سوی درماتولوژیست انجام پذیرد.
منابع
تهیه و تنظیم توسط تیم علمی شاربوت
