هیالورونیک اسید و کمک به التیام زخم
هیالورونیک اسید، ترکیبی است که به صورت طبیعی در بدن وجود دارد. بیش از نیمی از کل هیالورونیک اسید موجود در بدن، در پوست یافت می‌شود و وظیفه تشکیل بافت زمینه پوست و حفظ ارتجاع‌پذیری و رطوبت آن را به عهده دارد و در فرآیند ترمیم زخم موثر است.
در حال حاضر بسیاری از فرآورده‌های مراقبت از پوست از این ماده ارزشمند در فرمولاسیون‌های خود بهره می‌برند، تا جایی که به عنوان اکسیر جوانی شناخته شده است. در این مقاله به نقش هیالورونیک اسید در ترمیم زخم و نحوه استفاده از آن می‌پردازیم.
نقش هیالورونیک اسید در ترمیم زخم
پوست بدن، سد دفاعی طبیعی است که از چند لایه سلول و اجزای مختلف که به صورت کاملا فشرده در کنار هم قرار گرفته‌اند تشکیل شده است و از بدن در برابر ورود عوامل خارجی و خروج آب و از دست دادن رطوبت محافظت می‌کند. ممکن است در اثر صدمه خارجی، مثل جسمی برنده، گرما، فشار و … این لایه یکنواخت دچار آسیب و جراحت شود که به آن زخم گفته می‌شود.
به طور میانگین بین 8 تا 12 هفته طول می‌کشد تا یک زخم عمیق (مثل زخم جراحی) ترمیم شود.
ترمیم زخم یک فرآیند طبیعی و بیولوژیک است که در چند مرحله انجام می‌شود. این فرآیند مثل یک ارکستر بزرگ از اجزا و عملکردهای بسیار زیاد و متنوع تشکیل شده است. مرحله اول هومئوستاز (Haemostasis) نام دارد که طی آن رگ منقبض می‌شود، پلاکت‌ها تجمع پیدا می‌کنند و فیبرین تشکیل می‌شود.
در مرحله دوم التهاب ایجاد می‌شود و نوتروفیل‌ها و مونوسیت‌ها به سمت محل زخم روانه می‌شوند و ماکروفاژ تشکیل می‌شود تا از نفوذ عوامل خارجی و بیماری‌زا جلوگیری گردد. در مرحله تکثیر، سلول‌ها به محل زخم مهاجرت می‌کنند، رگزایی صورت می‌گیرد و کلاژن تولید می‌شود تا ماتریکس خارج سلولی (ECM) جدید که بستر پوست را تشکیل می‌دهد، ایجاد شود. در آخر تغییر شکل (remodelling)، منجر به تکمیل ساختار پوست می‌شود.
این ترکیب ، در حالت طبیعی مولکول قندی بزرگی است که در مراحل مختلف ترمیم زخم اثرگذار است. این مولکول بزرگ در مرحله التهاب، به اجزای کوچکتری تبدیل می‌شود و پروسه التهاب را پیش می‌برد که در روند ترمیم زخم نقش مهمی دارد. مولکول هیالورونیک اسید به صورت درشت‌مولکول و با وزن مولکولی بالا، خاصیت ضدالتهابی دارد و در ساختار بین سلول‌های پوست نقش پرکننده را ایفا می‌کنند.
مطالعات نشان می‌دهد نانوکامپوزیت‌های حاوی هیالورونیک اسید، در ترمیم زخم موثر واقع می‌شوند. این محصول علاوه بر تسریع بهبود زخم، از تجمع باکتری جلوگیری می‌کند و به ترمیم زخم کمک می‌کند.
هیالورونیک اسید چیست و نحوه استفاده از آن چگونه است؟
هیالورونیک اسید ترکیبی ژل‌مانند است که به صورت طبیعی در بدن انسان ساخته می‌شود. این ماده در بخش‌های مختلف بدن از جمله مایعات چشم، مفاصل، بافت همبند و پوست وجود دارد. نیمی از کل مقدار این ماده در لایه درم (لایه عمقی) پوست یافت می‌شود و علاوه بر تشکیل ساختار خارج سلولی به همراه کلاژن و الاستین، در فرآیندهای مختلف از جمله ترمیم زخم نقش دارد.
برای استفاده از محصولات حاوی این ترکیب بر روی پوست، پیشنهاد می‌شود ابتدا پوست خود را با شوینده مناسب شستشو دهید. در صورتی که از این سرم استفاده می‌کنید، پس از پاکسازی مقدار مناسبی از سرم را روی پوست خود ماساژ دهید و بلافاصله مقدار مناسبی مر‌طوب‌کننده روی پوست خود استعمال کنید. کرم حاوی این ترکیب، باید پس از پاکسازی و سرم مورد استفاده قرار بگیرد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد کاربرد این ترکیب در جوانسازی پوست و محصولات حاوی این ترکیب، لطفا به این لینک مراجعه بفرمایید.
مزایای استفاده از هیالورونیک اسید
هیالورونیک اسید برای تمام کسانی که نیاز به آبرسانی پوست دارند مفید است. در صورتی که از محصولاتی حاوی رتینول و ترکیبات مشابه که منجر به خشکی پوست می‌شوند استفاده می‌کنید، هیالورونیک اسید به عنوان آبرسان گزینه مناسبی است و تداخلی در روند درمان ایجاد نمی‌کند.
نحوه استفاده از سرم هیالورونیک اسید
پس از پاکسازی پوست خود با شوینده مناسب، مقدار کمی از سرم را با ضربات آهسته انگشت روی پوست خود پخش کنید. در صورتی که پوست حساسی دارید، پس از شستن صورت، 10 تا 15 دقیقه صبر کنید و سپس از سرم استفاده کنید. اگر پوست شما حساس نیست، پس از شستشوی صورت، در حالی که رطوبت باقی‌مانده، از سرم استفاده کنید.
مزیت‌های استفاده از سرم هیالورونیک اسید
مهمترین مزیت سرم نسبت به سایر فرم‌های مصرف، عملکرد سریع به علت جذب فوری و بافت سبک آن است. سرم فاقد مواد پوشاننده و نگه‌دارنده رطوبت، مثل روغن‌های گیاهی و شیمیایی است. اکثر سرم‌ها پایه آبی دارند و در فرمولاسیون آن‌ها از مواد چرب استفاده نشده است.
فرم این سرم فاقد اجزای پوشاننده، غلیظ کننده و سایر مواد است، در نتیجه غلظت بیشتری از این ماده موثره را در اختیار پوست قرار می‌دهد. هر قطره از سرم حاوی غلظت بالایی از این ترکیب است و دارای جذب زیاد، با سرعت بالا و عمیق است. این ویژگی‌ها باعث می‌شوند پس از مصرف سرم هیالورونیک اسید، اثر آبرسانی و کاهش خطوط ریز صورت قابل مشاهده باشد.
هیالورونیک اسید چه مزایای دیگری دارد؟
نوع ساخته شده (سنتتیک) هیالورونیک اسید به صورت ژل، کرم و سرم فرموله شده و برای پیشگیری از ایجاد چروک پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. نوعی از فرمولاسیون‌های این ماده به صورت تزریقی به عنوان پرکننده (فیلر) پوستی برای کاهش چروک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
این ترکیب در جراحی‌های چشم، برای تسریع سرعت التیام و کاهش التهاب ناشی از عمل جراحی به کار می‌رود. قطره‌های چشمی حاوی هیالورونیک اسید، از چشم‌ها در برابر خشکی محافظت می‌کنند و علائم مربوط به این عارضه را کاهش می‌دهند.
تزریق این ترکیب به داخل زانو، یکی از درمان‌های استئوآرتریت (Osteoarthritis) است. در اثر این بیماری، غضروف آسیب می‌بیند و درد و سختی در حرکت ایجاد می‌شود. پس از تزریق مفصلی این ترکیب بهبودی پس از چند دوره درمان حاصل شود و اثربخشی این درمان شش ماه تا یکسال ماندگار خواهد بود.
خطرات احتمالی و عوارض جانبی
در مصارف موضعی و در محصولات مراقبت از پوست و آرایشی که بر سطح پوست قرار می‌گیرند، هیالورونیک اسید ترکیبی ایمن است و در افراد با انواع پوست قابل استفاده می‌باشد. در صورتی که سابقه حساسیت به این ترکیب یا سایر ترکیبات موجود در فرآورده را دارید، حتما این موضوع را با پزشک یا داروساز خود مطرح کنید.
در مواردی که نیاز به تزریق این ترکیب وجود دارد، به عنوان مثال در تزریق به عنوان پرکننده (فیلر) برای از بین بردن چروک و خطوط پوست، ممکن است باعث ایجاد ادم، قرمزی پوست، خارش، اریتما و کبودی خفیف شود که معمولا طی چند روز بهبود پیدا می‌کنند.
آیا همه افراد می توانند از هیالورونیک اسید استفاده کنند؟
در صورتی که در حال انجام رادیودرمانی هستید، از مصرف هیالورونیک اسید روی پوست خودداری بفرمایید. اگر دچار بیماری اسکلرودرمی (Scleroderma) هستید، از محصولات حاوی هیالورونیک اسید استفاده نکنید، زیرا ممکن است منجر به تشدید زخم‌های پوستی شود.
استفاده از روتین پوستی منظم برای بهبود زخم
در صورتی که آسیب دیدید، زخم را با آب تمیز و صابون ملایم بشویید. از الکل، بتادین و هیدروژن پراکساید برای ضدعفونی استفاده نکنید، مگر اینکه پزشک یا کادر درمان متخصص توصیه کرده باشند. نواحی اطراف زخم را تمیز نگه دارید.
بهتر است به کمک یک بانداژ تمیز زخم را بپوشانید تا از ورود آلودگی به زخم جلوگیری و رطوبت را حفظ کند. برای تعویض بانداژ روی زخم، به توصیه پزشک معالج عمل کنید و تا زمان التیام زخم به ظاهر آن توجه داشته باشید تا هرگونه تغییر در رنگ، بافت، بو یا ترشحات را با پزشک خود در میان بگذارید.
برای پیشگیری از ماندگاری جای زخم که اسکار (Scar) نامیده می‌شود، بهتر است خراش و زخم خود را تمیز نگه‌دارید و با پانسمان مناسب روی آن را بپوشانید. اگر باکتری و سایر آلودگی‌ها وارد زخم شوند، التهاب و عفونت ایجاد می‌شود که منجر به تشکیل اسکار می‌گردد. همچنین از کندن یا خاراندن بخش خشک اطراف زخم خودداری کنید.
سخن آخر
ترمیم زخم یک فرآیند طبیعی و بیولوژیک است که در چند مرحله انجام می‌شود. این فرآیند از اجزا و عملکردهای بسیار زیاد و متنوع تشکیل شده است. این ترکیب در مراحل مختلف ترمیم زخم نقش دارد. این مولکول پروسه التهاب را پیش می‌برد که در روند ترمیم زخم نقش مهمی دارد. در حال حاضر مطالعات متعددی در مورد تاثیر قابل توجه محصولات حاوی هیالورونیک اسید در ترمیم زخم که به صورت زخم‌پوش مورد استفاده قرار می‌گیرد، منتشر شده است.
نوع ساخته شده (سنتتیک) هیالورونیک اسید به صورت ژل، کرم و سرم فرموله شده و برای پیشگیری از ایجاد چروک پوست مورد استفاده قرار می‌گیرد. فرم این سرم فاقد اجزای پوشاننده، غلیظ کننده است، در نتیجه غلظت بیشتری از این ماده موثره را در اختیار پوست قرار می‌دهد. سرم، با داشتن پایه آبی و بافت سبک و فاقد چربی، کاملا مناسب پوست‌های چرب است.
منابع:
www.mdpi.com/2076-3417/12/6/3091
www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC8065935/
تهیه و تنظیم توسط تیم علمی شاربوت
